TẠI SAO ĐẦU NĂM MUA MUỐI ?
KIẾN THỨC HƯỚNG DẪN VIÊN THUYẾT MINH DU LỊCH
Đầu năm, người ta thường mua một bát muối
đong đầy tới tận ngọn chứ không gạt ngang miệng bát.
Dân gian có câu “đầu năm mua muối, cuối năm
mua vôi” để nói về phong tục tập quán của người Việt trong năm mới. Tục lệ này
ngày nay ít người quan tâm, nhất là giới trẻ. Tuy nhiên, nhiều gia đình người
Việt vẫn luôn nhắc nhở con cháu giữ gìn những thói quen và quan niệm đẹp đẽ đã
có từ lâu đời.
Việc mua muối đầu năm của mỗi gia đình thường
bắt đầu trong buổi sớm mồng 1 Tết. Chính vì thế, ngay từ sáng mồng 1 Tết, tại
các vùng đồng bằng Bắc Bộ, nhiều người đi bán muối dạo qua khắp các con phố, đường
làng hoặc mang thúng muối ra bán ngay trước cổng chùa. Hầu hết mọi người đều
háo hức mua một vài đồng muối lấy may cho cả năm, và không ai kỳ kèo mặc cả bao
giờ.
Nhiều gia đình đi chợ đầu năm cũng phải tìm
mua một vài đồng muối. Người xưa quan niệm muối là thứ mặn, chống xú uế, xua đuổi
tà ma, và đem lại nhiều may mắn trong gia đình. Mua muối đầu năm cũng có ý nghĩa
trong văn hóa ẩm thực, văn hóa tình cảm, nó mang lại sự đậm đà cho các mối quan
hệ gia đình, sự hòa thuận giữa vợ chồng, con cái.
Tuy nhiên, để hiểu được chính xác ý nghĩa câu
dân gian này, phóng viên đã tìm đến gặp ông Vương Duy Bảo - Cục phó Cục Văn hóa
cơ sở (Bộ VH,TT&DL).
Theo ông Bảo, câu dân gian trên có rất nhiều ý
nghĩa. Tuy nhiên, nhiều người không hiểu hết ý nghĩa chính của nó. Họ chỉ đơn
giản hiểu, “đầu năm mua muối” là mua sự mặn mà về nhà cho cả năm. Trong đời sống
hàng ngày của đồng bào Bắc Bộ, muối có một vị trí rất quan trọng và chỉ đứng
sau gạo. Đầu năm, người ta thường mua một bát muối đong đầy tới tận ngọn chứ
không gạt ngang miệng bát.
“Cuối
năm mua vôi” là để xây nhà, ăn trầu và dùng để rải 4 góc nhà đuổi tà ma. Người
ta thường tránh mua vôi đầu năm vì vôi trắng, người xưa quan niệm vôi là biểu
tượng cho sự bạc bẽo - "bạc như vôi". Tránh mua vôi vào đầu năm là
tránh những rủi ro trong năm mới, tránh được những mối hiểm nguy, hiềm khích và
rạn nứt.
Cuối năm mua vôi là để quét lại căn nhà, tường
cổng cho sạch sẽ, trắng tinh tươm, chuẩn bị đón năm mới. Vôi quét nhà, cũng là
để xóa đi những điều không hay trong năm cũ, thể hiện một sự khởi đầu, bắt đầu
lại để sửa chữa những sai lầm, khôi phục lại những thất bát đã qua.
Ngoài ra, ông Bảo bổ sung thêm, người Việt vốn
cần cù, chịu khó và rất tiết kiệm. Ý nghĩa của việc “mua muối đầu năm” là để
cha mẹ nhắc nhở con cái “ăn dè, ăn nhịn”, tiết kiệm để dành tiền “cuối năm mua
vôi” xây nhà. Sở dĩ, câu nói này có ý nghĩa như vậy bởi, đối với người Bắc Bộ,
“tậu trâu, lấy vợ, làm nhà” là 3 việc quan trọng nhất của đời người.
Nguyễn Vũ
